A Unión mantén o seu compromiso de diminuír a cantidade desas verteduras a un 10% e aumentar a reciclaxe dos mesmos ata un 50% por  país membro antes do ano 2035, polo que xa vai sendo hora de deseñar novas estratexias para alcanzar ese obxectivo.

Esa mesma fonte de datos revélanos que os  países do norte de Europa, como Finlandia e Suecia, pero  tamén  Bélxica e os  Países Baixos, apenas fan uso de entulleiras. En cambio, é unha  práctica habitual nos  países do sur de Europa, por qué?  Como conseguen prescindir do uso de entulleiras? Para contestar estas preguntas é necesario primeiro “asumir” que as entulleiras son un problema e como tal hai que solucionalo.

Na sociedade consumista que vivimos, onde adquirir multitude de bens é un símbolo de benestar e status social, é  prácticamente imposible non tirar algo “vello” para adquirir algo novo e mellor. E a  algún lado teñen que ir os desperdicios, lonxe dos nosos fogares (para evitar os impactos visuais e os cheiros) e onde non haxa perigo de que se contaminen os  acuíferos (a Lei 22/2011 establece que as entulleiras deben estar situados lonxe de vías fluviais e masas de auga, incluídas as  subterráneas).

Atopar lugares onde poder acumular residuos é complicado porque non soamente a  ubicación debe cumprir varios requisitos (mediante un informe preceptivo do Instituto  Geológico y Minero de España), senón tamén hai que ter en conta a  decisión de que ese terreo non poida dedicarse para outros usos ( quizais máis lucrativos). Se ademaais non se reciclan, a "montaña" aumenta e, por moito que se tente comprimir mediante maquinaria, teremos que buscar un novo lugar para amontoar os novos que se xeren.

Ademais do espazo, o feito de que se vaian tapando con capas de terra, co fin de que queden enterrados e os refugallos se descompoñan, fai que as entulleiras causen un problema ambiental. A  compresión xera anoxia (non hai poros, non hai  oxígeno) e a  descomposición transcorre en condicións  anaerobias (por microorganismos especializados) facendo que se emita non só dióxido de carbono ( CO₂) senón  tamén metano (CH₄ responsable dos malos cheiros). Ambos os gases son causantes do efecto invernadoiro e do aumento de temperatura do noso planeta.

Se o potencial  calorífico do CO₂ é 1, o do metano é 25 veces superior, o que quere dicir que por pouco metano que se libere os impactos no clima da Terra son moito maiores. De feito, segundo un informe da Asociación Internacional de Residuos Sólidos, as entulleiras  serán responsables do 10 % das emisións de gases de efecto invernadoiro en 2025.

Como con calquera problema ambiental, a primeira  opción  sería “reducir” a causa do problema seguindo a tan coñecida regra das 3 erres: Reducir, Reutilizar e Reciclar. E é  aquí onde temos que mirar aos países norteños que nos levan vantaxe. Por exemplo, en Finlandia, a xestión de residuos baséase nunha orde de prioridade:

1. Debe evitarse a xeración de residuos;

2. Se se xeran residuos, débense preparar para a súa reutilización;

3. Se a  reutilización non é posible, os refugallos deben recuperarse principalmente como materiais (reciclados) e, en segundo lugar, como enerxía;

4. Os residuos elimínanse en entulleiras só se a súa  recuperación non é económica ou financeiramente viable.

Facer do “destino entulleira” a últma  opción para os residuos que xeremos implica un cambio radical de mentalidade, desde o sector produtivo ata o usuario final.

O tecido industrial debe empregar materiais de fabricación (e empaquetado) que ou ben se degraden fácilmente, teñan unha vida útil longa (e entón tárdase moito en xerar os residuos) ou ben que poidan ser reciclados. Non é unha utopía. Fai uns  anos, científicos ingleses  deseñaron un teléfono móbil biodegradable para Motorola que se converte nunha flor ao descompoñerse (leva unha semente no seu interior).

Recentemente, o Parlamento Europeo aprobou unha nova normativa que obrigará aos fabricantes indicar claramente na etiquetaxe do produto  cal é o seu índice de  reparación. Ademais, as pezas de reposto  deberán estar dispoñibles “durante un longo  período de tempo despois da compra”. Por exemplo, sete anos "mínimo” para os refrixeradores ou dez no caso de lavadoras e lavalouzas  domésticos.

Outra alternativa  seríá  desgasificación e  reutilización do  biogas,  subproducto resultante da  descomposición dos residuos. Entre os dispositivos de captación hainos verticais e horizontais, pero  básicamente consisten nun sistema de  aspiración conectado a unha rede de tuberías que se penetran no interior das capas amontoadas de residuos e sistemas de conversión do biogas en enerxía eléctrica.

Existen varias empresas españolas que proporcionan este tipo de infraestruturas, que deben garantir o control do proceso (incluído o análise da composición dos gases producidos) e evitar posibles riscos (incendios ou  explosión). A rendibilidade do proceso  dependerá do tipo de residuo depositado (cantidade de material biodegradable) e as condicións ambientais de temperatura, humidade e pH, factores que condicionan a actividade dos descompoñedores microbianos.

A tecnoloxía existe, a lexislació n Europea impúlsao e a “luva” foi recollida polo Goberno  español a  través do Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico. O Real Decreto 646/2020, do 7 de xullo, regula a eliminación de residuos mediante depósito en entulleira.

Quédanos poñelo en  práctica e acometer o problema das entulleiras “ilegais”, que nos puxo no ollo de Europa durante varios  anos (con ameazas de axuizamento). Grazas a iso, o  número reduciuse moito, pero aínda quedan 420  segundo se informou á UE en 2021. Estamos no bo camiño, pero hai que deixar a velocidade de cruceiro para pisar o acelerador e alcanzar os obxectivos propostos para 2035.

Ortigo orixinal en "The  Conversation - María Jesús Iglesias Briones, Catedrática de Universidade,  Universidade de Vigo". Traducido ao galego dende iResiduo. Consúltao en castelán aquí.