Hai sete problemas que deben resolverse de forma inminente para evitar que o colapso leve por diante moitas ilusións (entre outras cousas):

1. Malgasto de enerxía e de plástico de usar e tirar: O mar de plástico é tan esaxerado que desde o espazo pode verse un brillante punto branco no Sueste español. Os plásticos quéimanse ilegalmente ou acaban abandonados en calquera parte: en ríos, en arroios e no mar. Os fondos mariños están  plastificados. Son unha praga en Almería. O plástico é demasiado barato e tiralo é gratis. A solución é simple. Aquí hai unha das nosas propostas.

-Considerando o ciclo completo, é un modo de cultivo con alto consumo de enerxía. Ademais, están a investigar aumentar a produción usando luz artificial, o cal sería o colmo da estupidez humana.

2. Excesivos fertilizantes, fitosanitarios e emisións: A agricultura en España é das máis contaminantes do mundo. Os agricultores non saben o que están a facer e as autoridades non queren educar nin controlar. O poñente almeriense libera ao medioambiente 5.000 toneladas ao ano de fitosanitarios (0,2 toneladas por hectárea). O uso de praguicidas conleva graves riscos ambientais: contaminación da auga, do chan, dos alimentos e tamén de todos os residuos que saian do invernadoiro (residuos plásticos, vexetais, etc.). Tarde ou cedo, moitos destes lixiviados chegan ao mar, o cal está a ser envelenado.

-É o mesmo que ocorre no desastre do Mar Menor, pero a maior escala.

-Unha investigación calculou que só en Almería en 2019 desperdiciáronse 300.000 m3 de auga, 136 toneladas de fertilizantes e emitíronse 7.500 toneladas de CO2.

3. Consumir moita auga onde non a hai: Almería é unha das zonas máis secas de España, cun risco alto de desertificación. Unha planificación sensata tería que reducir o número de regadíos para reducir as necesidades de auga e evitar depender de tecnoloxías caras e insostibles, como as desalinizadoras e os transvasamentos hidrolóxicos.  Desalar auga do mar é bonito, pero require moita enerxía e a salmoira resultante pode contaminar se se libera en exceso. Os transvasamentos son atentados ambientais, porque consisten en roubar auga dun río para intereses económicos, normalmente insostibles.

4. Queima de residuos vexetais: Queimar os restos vexetais está prohibido (Lei Nacional de Residuos e Chans Contaminados 22/2011), non só pola contaminación do aire, senón polas graves molestias para as vivendas próximas (é unha eliminación incontrolada de residuos). Respirar ese fume é pouco saudable (máis aínda se se queiman plásticos). En Murcia é un problema cotián que o goberno rexional non quere controlar. En Almería, sabemos que se queiman plásticos e todo o que estorbe.

Para a xestión dos residuos vexetais procedentes dos invernadoiros hai dous tipos de actuacións aceptables: compostaxe (que é o mellor) e produción de enerxía eléctrica. Un tipo particular de compostaxe é  triturar os refugallos e deixalos na terra para que se descompoñan esparexidos. Con todo, non hai nada máis barato e inconsciente que queimalo, cando non hai vixilancia nin sancións.

5. Ocupación do territorio: En 2018 a provincia de Almería concentraba o 87’4% do total andaluz de superficie dedicada a invernadoiros (a maior concentración do mundo). Non hai ningún límite e ninguén se atreve a poñelo. Non hai control de pozos nin de territorios ocupados. Toda Andalucía está en risco de seca, porque sabemos que o Cambio Climático reducirá a cantidade de auga dispoñible. Por iso, debemos fomentar os cultivos de secaño, no canto de facer xusto o contrario. En España calcúlase que existe un millón de pozos ilegais, o cal supón un roubo e un perigo para a vida. A maior concentración deses pozos está en Andalucía e Murcia (sendo especialmente grave o que pasa en Doñana). Sería sensato pensar en devolver espazos á natureza (como está a facer Holanda, por exemplo).

6. Desigualdade e discriminación social: O paradoxo de Almería consiste nunha agricultura potente cunha renda ínfima. Os millóns de beneficios quedan nunhas poucas mans. Os seus coches de luxo poden verse nas rúas de pobos como El Ejido (onde tamén afloran centos de oficinas bancarias). Son traballos lixo: os traballadores dos invernadoiros están mal pagos, cos ingresos máis baixos do país. Tamén se sabe que hai moita economía mergullada e moitos traballadores inmigrantes que traballan non só ilegalmente, senón en condicións que ningún español aceptaría. Miles de traballadores estranxeiros viven en chabolas en condicións deplorables. A estafa dos agricultores cifrouse en 45 millóns de euros ao ano. Moitos traballadores españois prefiren traballar en negro, aínda que logo quéixense das pensións que quedan (moi baixas en toda a provincia). Os inspectores laborais e fiscais son torpes ou insuficientes ante tanto fraude. Esta desigualdade é moi posible que estea detrás da violencia e do machismo que sofre a zona.

7. Malgasto de comida: O sistema almeriense de invernadoiros nin sequera é un método intelixente nin eficiente. Estamos case afeitos a noticias que revelan como se tiran toneladas de alimentos: tomates, sandías ou melóns, por poñer uns exemplos. Os prezos son ás veces tan baixos que, para os agricultores, o máis barato é tirar parte da colleita. Un crime humanitario e ecolóxico que debería impedirse e sancionarse. Hai que denunciar tamén que os intermediarios son os que máis beneficio levan, poñendo o mínimo de traballo. Nalgúns produtos o incremento de prezos chega ao 1.500%.

Tras o desastre do Mar Menor, viuse a necesidade de controlar a agricultura e a gandería intensivas. Estas medidas deberían xeneralizarse en Almería, en Doñana, en Murcia… e en toda Europa:

1. Non permitir novos cultivos, polo menos en zonas tan sensibles como Almería, Murcia ou Doñana, e controlar ben que non se cren ilegalmente. As imaxes por satélite poden facilitar moito o control.

2. Non permitir pasar terreos de secaño a regadío, e controlalo  exhaustivamente.

3. Esixir que se declaren os cultivos e os pozos ilegais e darlles unha moratoria duns anos cultivando só certa porcentaxe do seu terreo (máximo un 70%, por exemplo). Tras ese prazo, acabaríaselles o permiso legal. Os cultivos non declarados deberían ser perseguidos, multados e mesmo penalizados coa expropiación das súas terras. Unha moratoria serviría para animar aos agricultores/gandeiros a declarar as súas actividades e a evitar problemas máis graves.

4. Reducir e controlar a achega máxima de fertilizantes por hectárea. Un recente Real Decreto pretende limitar o uso de fertilizantes, pero unicamente reduce un 20% e exclusivamente nalgunhas zonas que considera vulnerables, sen entender que todas as rexións son vulnerables á contaminación.

5. Cada parcela agraria debe, como mínimo, dedicar o 5% do terreo a sebes de vexetación natural. Débense usar os chamados filtros verdes para reducir os nutrientes que saen de cada parcela.

Non estamos a producir alimentos saudables. Un estudo de Reino Unido atopou 122 pesticidas en 12 produtos de froitas e verduras (case todas as laranxas e uvas están contaminadas). Son tóxicos relacionados co cancro. Producimos moito; tiramos moito; e moito do que producimos é para alimentar gando, un sistema moi ineficiente e contaminante de producir alimentos.

O sistema almeriense de invernadoiros, o cal se está implantando noutras rexións (como Huelva ou Granada), debe  reformularse para reducir a cantidade de invernadoiros e avanzar cara á agricultura ecolóxica. O reto non é opcional, se queremos unha transición tranquila e intelixente. É tamén necesario mellorar a inspección laboral, así como o control de prezos, do plástico, dos fitosanitarios, do territorio, do uso da auga e do malgasto de comida.