Comeu algunha vez croquetas "ilegais"? Seguro que si, porque non son máis que as que elaboramos en casa con restos doutros pratos. Pois ben, este mércores 19 de outubro saltaron das cociñas domésticas ao Congreso dos Deputados para ser degustadas polos parlamentarios. Unha iniciativa que forma parte da campaña #CroquetasIlegales promovida por unha nai catalá, Cristina Romeu, para aproveitar o excedente de comida procedente de comedores escolares.

"Existe o falso concepto de que a lei obriga a tirar toda a comida que sobra nos colexios", explica Juan Marcos de Miguel, "pero iso é mentira. A condición de que se manteña unhas condicións de seguridade, pódense reutilizar moitas cousas". Este experto en seguridade alimentaria e saúde pública é o terceiro alicerce desta campaña xunto a Cristina Romeu e a chef do Restaurante Semproniana Ada Parellada.

De Miquel coñeceu a Romeu nuns relatorios nas que ambos participaron e decidiu sumarse á iniciativa porque lle pareceu moi interesante: "Non é só un problema económico ou social, senón que supón un grave problema ambiental", lembra.

Aínda que non existe unha cifra concreta de canta comida refúgase nos centros educativos españois, un estudo piloto publicado polo Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente en maio de 2016 estima que "o volume de desperdicio nos colexios de Primaria oscila entre 60 e 100 grs por alumno e comida. Iso equivale a dicir que o volume total en España -en ensino Primario- é superior aos 10 millóns de quilos ao ano".

"Por suposto hai alimentos como os ovos, o marisco ou a pastelería que non poden reutilizarse", sinala De Miguel, "pero moitos outros que se mantiveron, e pódense manter, a temperaturas de conservación adecuadas pódense volver usar perfectamente". De Miguel pon o exemplo de varios proxectos nesta liña que xa están en marcha en Cataluña: "Se son produtos que non baixaron de 65 ºC ou subido de 4º, é dicir, que estivo nos mostradores quentes ou na neveira, respectivamente, poden conxelarse, etiquetarse e transportarse convenientemente ata as entidades sociais máis próximas".

Aínda que a súa proposta chega agora o Congreso Romeu, de 38 anos, leva un ano involucrada nesta campaña. "Sempre fun unha persoa concienciada con este asunto", pero o punto de inflexión produciuse nunha reunión no colexio do seu fillo de 8 anos. Alí informouse aos pais de que todos os nenos -independentemente da súa idade- recibirían as mesmas racións de comida no comedor. Os alimentos que sobrasen tiraríanse, por cuestións hixiénico-sanitarias, ao lixo.

"Pareceume un despropósito e unha vergoña", explica Romeu a BuenaVida por teléfono, "así que o consultei coa Axencia Catalá de Seguridade Alimentaria e confirmáronme que efectivamente esta era a forma xeral de proceder, pero que había colexios que xa estaban a implantar outro tipo de protocolos para evitar que tanta comida terminase no lixo".

Desde entón, esta axente inmobiliaria e nai solteira, percorreuse centos de centros escolares de distintas comunidades autónomas e foi convidada a charlas e conferencias para divulgar a súa mensaxe. "Un dos cociñeiros que me atendeu nun dos colexios de Xirona, que levaba traballando no comedor moitos anos, díxomo moi claro: É só unha cuestión de predisposición. Se hai vontade, pódese facer", lembra Romeu. "O que ocorre é que tanto os colexios -se son eles quen elabora directamente a comida- e as empresas de cáterin prefiren minimizar os riscos e non complicarse a vida". Para que a cadea funcione, explica, deben implicarse os centros, os concellos e os centros sociais receptores - "aínda que estes últimos están a desexar participar", sinala Romeu-.

O pasado 14 de outubro Romeu rexistrou na plataforma change.org a súa petición para modificar a Lei 17/2011 de Seguridade Alimentaria e Nutrición. Unha proposta á que se sumaron máis de 224.000 firmas. A campaña conta ademais cos bos resultados obtidos a nivel rexional en Cataluña: "Só na cidade de Lleida, nun ano, recuperáronse de seis colexios- catro públicos e dous privados- 9.000 racións de comida. Se en España hai 14.000 centros escolares, o cálculo de todo o que se podería reutilizar é sinxelo".

De Miguel achega tamén un dato relevante: o 50% do desperdicio de comida prodúcese nas casas: "A xente debería empezar por xestionarse mellor nos fogares, por exemplo, con cousas tan básicas como planificar a compra que se vai a facer e como será o menú semanal".

Ademais da axuda das institucións e de todos os axentes implicados na cadea de produción, o experto en seguridade alimentaria lembra que o cambio debe residir na formación e a divulgación: "É fundamental o labor que desenvolvedes os medios de comunicación", explica, "porque entre todos conseguimos que este asunto pasase de ser unha cousa un pouco folclórica, a un tema que interesa á xente".

O cambio, sinala, debe chegar das novas xeracións: "Cando eu era mozo non existía o concepto de ecoloxía. Foi unha conciencia que fun adquirindo cos anos a través das miñas fillas" lembra. "E agora debemos facer o mesmo. Deben ser os nenos quen eduque aos seus pais e a través destas iniciativas todos sexamos máis conscientes do que podemos facer. Que nos coñezamos uns a outros, receptores de alimentos e produtores. E que saibamos onde acudir, por exemplo, para entregar a comida que non necesitamos".

Vía: Gestores de Residuos