A ' microfauna' subterránea, como as miñocas e os escaravellos, é indispensable para manter sans os chans e é a base da vida na terra, pero está a sufrir danos masivos polos praguicidas empregados na agricultura, segundo unha pioneira revisión científica sobre o tema.

Os investigadores analizaron datos de 394 estudos científicos, unha das maiores revisións realizadas ata a data sobre o impacto dos praguicidas agrícolas na biodiversidade, e detectaron que no 70,5% dos casos, os  insecticidas, herbicidas ou  fungicidas provocan danos colaterais sobre estes  invertebrados.

Xa existían outras evidencias do efecto nocivo do cóctel de produtos químicos utilizado para combater as pragas na agricultura sobre as abellas e outros insectos, mesmo máis aló dos campos de cultivo. Pero este novo estudo, publicado na revista  Frontiers in  Environmental  Sciences, analiza por primeira vez en conxunto o seu impacto sobre os organismos que habitan baixo terra –como as miñocas, as formigas, os escaravellos ou as abellas solitarias polinizadoras–.

"Baixo a superficie dos campos cubertos con monocultivos como millo ou soia, os praguicidas agrícolas están a destruír os mesmos cimentos da rede da vida", asegura nun comunicado uno dos científicos coautores do estudo, Nathan  Donley.

Segundo datos da  FAO, a axencia da ONU para a alimentación, os chans conteñen o 25% da biodiversidade do planeta: e eses pequenos organismos están na base da cadea de reciclaxe de nutrientes da natureza, ao descompoñer e incorporar ao chan as plantas e animais mortos.

"A biodiversidade do chan é fundamental para nós, xa que mantén a fertilidade, axúdanos a mitigar o cambio climático, descompón os nosos refugallos orgánicos, proporciónanos medicamentos e regula a produción de alimentos", asegura o investigador da Universidade de Alacante Fernando  Maestre. "Sen estes organismos non existiría a vida na terra tal como a coñecemos hoxe en día".

Os autores da investigación, da Universidade de  Maryland, do Centro para a Diversidade Biolóxica e de Amigos da Terra –dúas ONG ambientais–, poñen o foco no caso de EEUU e critican o escaso control sobre o uso e os efectos dos praguicidas agrícolas. Critican, por exemplo, que a EPA –a axencia estadounidense para a protección ambiental– utiliza unha especie que pasa toda a súa vida na superficie, a abella doméstica, para analizar o risco que supoñen estes produtos químicos para os microorganismos do chan.

Con todo, segundo os resultados do artigo, "os efectos negativos foron evidentes tanto en estudos de laboratorio como de campo, entre todas as clases de praguicidas analizados, entre unha gran variedade de organismos do chan e criterios". Os investigadores recompilaron 2.800 casos específicos de análises, nos que se estudou un impacto concreto dun praguicida –por exemplo, a mortalidade, a abundancia ou a deterioración do crecemento– sobre un organismo concreto: no 70,5% dos casos atopáronse efectos negativos.

Os investigadores reclaman un cambio para protexer a biodiversidade do chan. "Os nosos resultados destacan a necesidade de políticas que apoien aos agricultores para adoptar métodos ecolóxicos de agricultura, que axuden a que a biodiversidade floreza tanto baixo terra como na superficie", tal e como comentou a investigadora  Aditi  Dubey, da Universidade de Maryland.

A nivel europeo, Bruxelas presentou hai un ano unha estratexia para reducir un 50% o uso destas substancias na agricultura para 2030, dentro do paquete de medidas do Pacto Verde Europeo. É un obxectivo ambicioso –aínda que polo momento, non vinculante–que puxo en pé de guerra ao lobby da agroindustria, segundo as investigacións da ONG  Corporate  Observatory  Europe.

Imaxe por Sean Thomas en Unsplash