Os números que ofrece De Larauze son os mesmos que manexa a Organización das Nacións Unidas e revelan que "a produción destes residuos electrónicos hoxe en día crece tres veces máis rápido que a media dos residuos urbanos". Así o advirte tamén a organización ecoloxista Greenpeace, que axuda a visualizar esta montaña de desfeitos expresando que ocuparían todos os vagóns dun tren que dese a volta enteira ao planeta. "Dos residuos sólidos urbanos, a fracción dos residuos electrónicos é, sen dúbida, a que crece con maior rapidez. Isto débese en gran medida a que nos últimos anos está a cambiarse con maior frecuencia de teléfono móbil, computador, impresora, equipo de son" e demais, como apunta a ONG ambientalista no marco dunha das súas campañas sobre contaminación. Sobre todo de móbil e de computador.

Esa é a fotografía a nivel xeral. Se concretamos, descubrimos que en España o problema do e-waste agrávase. "Segundo a Universidade de Nacións Unidas e Eurostat", cita Thibaud de Larauze, "en España calcúlase que o volume de lixo electrónico crece un 20% cada ano". Aquí estaríanse producindo unhas 817.000 toneladas de desperdicios ou 17,7 quilogramos por habitante, soamente a nivel doméstico. A media en Europa, onde 1 de cada 2 aparellos que acaban no lixo electrónico catalógase como de pequeno tamaño, baixa ata os 15,6 quilos por cidadán. Mentres, a media mundial non chega aos 6 quilos, de acordo cos datos que se teñen de 2014 e que nos achega De Larauze. A situación complícase ao analizar as prácticas de reciclaxe. E é que o noso país só está a reciclar unha cuarta parte dos aparellos electrónicos que deixan de utilizarse, fronte ao 35 % que procesan de media os países da contorna máis próxima. A pesar de que o consumo deste tipo de produtos por parte dos españois triplicouse no últimos tres anos, o nivel de reciclaxe non acompaña. Todo o contrario: caeu á metade.

A lei é clara acerca do que se debe facer cos dispositivos que xa terminaron a súa vida útil, ou o que se podería facer con aqueles outros que aínda funcionan pero son substituídos por modelos máis recentes e acaban refugados polos seus donos. Ademais, leva anos vixente. Foi "no ano 2005" cando "fixouse o requisito para a venda de aparellos eléctricos nos estados membros da UE", lembra o CEO de Back Market. "A directiva WEEE", en inglés (ou RAEE, en español), "obriga aos fabricantes, vendedores almacenistas e comerciantes polo miúdo e distribuidores de aparellos eléctricos e electrónicos a recuperar e reciclar os aparellos ao final da súa vida útil". Pola súa banda, o Goberno español" xa introduciu cambios na lei sobre o tratamento dos RAEE en febreiro do ano pasado, co obxectivo de fomentar a reutilización e o reacondicionamiento dos produtos tecnolóxicos fronte aos procesos de reciclaxe e alongar a vida útil destes dispositivos".

Ao final estase caendo nunha fraude que afecta á correcta reciclaxe do lixo electrónico. O consumidor, como comunicaban recentemente, "termina pagando por un servizo que non recibe e os fabricantes acaban percibindo indebidamente un diñeiro para a xestión dos RAEE". En concreto, cada español paga nas súas compras tecnolóxicas de 5 a 30 euros para a súa correcta xestión futura, cando se convertan en residuos. No canto de utilizarse todo ese diñeiro en consecuencia, xusto para aquilo para o que foi recadado na súa orixe, estímase que ocorre só co 20% do devandito gasto. Estímao a propia Comisión Europea. É máis, desde Back Market salientan que España é o país europeo no que se está cometendo máis fraude no tratamento da chatarra electrónica. "Tanto os fabricantes como os vendedores deben facer un gran esforzo para corrixir isto", incita agora Thibaud de Larauze.

Se non acaban reciclados, ou tratados polos fabricantes da maneira prevista, que ocorre co lixo da era dixital? "Hoxe en día, moitos dos residuos electrónicos dormen nos nosos caixóns". Pero, obviamente, ese non é o seu único destino. Hai unha gran cantidade de dispositivos que acaba tirada en calquera parte, e ata esnaquizada. "A maioría destes residuos xestiónanse de maneira irregular", son "abandonados en vertedoiros" ou ben "exportados ilegalmente a outros países para extraer e vender o material valioso que conteñen". O perigo é que, ao procederse desta maneira, non levan a cabo as medidas de seguridade que cabería esperar para o tratamento dos desperdicios electrónicos. "Na UE, 0,7 millóns de toneladas destes residuos terminan en cubos de lixo, contaminando o noso aire e enchendo vertedoiros ilegais. Estes residuos tratados irregularmente representan en España 45.000 toneladas ao ano", cóntanos De Larauze.

En contacto directo coa natureza, todas esas toneladas poden causar estragos no chan e na auga. Se se queiman, emitirán gases daniños. Os materiais empregados para fabricar dispositivos e máquinas non son biodegradables, así que os efectos de desprendernos deles coma se fosen un desfeito máis nos perseguirán durante anos. "A contaminación é a principal consecuencia. O lixo electrónico que termina en vertedoiros emite gases de efecto invernadoiro á atmosfera e contamina o chan mediante metais e produtos tóxicos", concreta Thibaud de Larauze cando hai que identificar os males. 

"Para facer fronte a este problema, todos temos que cambiar os nosos hábitos de consumo de maneira individual. Somos vítimas da obsolescencia programada e necesitamos ser conscientes diso", apunta o executivo. Á parte, "os fabricantes deben cambiar a súa forma de fabricar os dispositivos, alongando o ciclo de vida dos seus produtos para que duren máis tempo". A acumulación de inxentes cantidades de chatarra electrónica poderíase paliar así mesmo a través da procura de materiais alternativos, máis seguros ou máis sinxelos de asimilar e reaprovechar, sen químicos altamente contaminantes. Hai que abrir os ollos "ao consumidor sobre os graves problemas ambientais e de saúde para as persoas que supón a compra de novos dispositivos electrónicos". 

As pautas para seguir, tanto por usuario do montón como por empresas, para xestionar estes residuos arrincan co intento de "alongar a vida útil o máximo posible". A continuación, convén valorar se se pode reaprovechar ou non o gadget, xa que hai tendas "que compran estes vellos aparellos, repáranos e póñenos de novo en venda", comenta De Larauze. Trátase de apostar pola Economía Circular.

Xa en último lugar, estaría a vía da reciclaxe. Isto "débese considerar como última opción xa que o 80% da contaminación que xera un teléfono prodúcese durante o proceso de produción", aclara este profesional, que engade que "as empresas teñen a obrigación legal de encargarse da xestión dos RAEE". Para iso poden revender "elas mesmas os seus produtos" ou tramitalo "a través doutras empresas. Pero a lóxica é a mesma: primeiro tentar reparar e reutilizar os produtos e despois a opción de reciclar".

Vía: Gestores de Residuos