Mentres que a  desertificación é un proceso de degradación ecolóxica no que o chan fértil perde o seu potencial produtivo como resultado da destrución da cuberta vexetal, a erosión, a sobreexplotación de acuíferos, a  sobreirrigación, a  salinización das terras ou simplemente a falta de auga; pola súa banda, a seca é considerada como unha anomalía climatolóxica na que a dispoñibilidade de auga está por baixo do habitual dunha determinada área xeográfica, non sendo a auga suficiente para abastecer aos seres vivos da súa contorna.

Estreitamente relacionados, uns 250 millóns de persoas sofren directamente os seus efectos, mentres que uns 1000 millóns atópanse en zonas de risco repartidas en máis de 100 países (ONU). As súas consecuencias non se dan por separado, senón que son unha sucesión de efectos negativos que desencadean nunha devastación sobre as persoas e sobre o planeta.

Aínda que os negacionistas insistan en que non é real, o cambio climático representa unha das maiores ameazas presentes e futuras ás que o ser humano se enfronta. As súas consecuencias son innegables e lamentablemente visibles en forma de inundacións, tormentas, secas e procesos de  desertificación imparables.

O cambio climático e a  desertificación teñen unha relación  retroalimentativa que non fai máis que empeorar a condicións de vida: A falta de choivas, a baixa humidade do chan e o aumento da temperatura que propician a  desertificación, conleva a problemas  como a degradación e erosión do chan ou os cambios nos usos do mesmo, que producen á súa vez a liberación de gases de efecto invernadoiro e que, como consecuencia, reflíctese nun aumento maior da temperatura.

Segundo a ONU, a día de hoxe a escaseza de auga afecta a entre 1.000 e 2.000 millóns de persoas. Baixo o actual escenario de cambio climático, calcúlase que preto da metade da poboación vivirá en áreas afectadas por un alto grao de tensión por déficit hídrico para 2030.

O problema radica na crecente brecha entre a demanda e oferta da auga que, propiciada por unha escaseza hídrica debido factores climáticos como a irregularidade das choivas ou o aumento das temperaturas, fai que as poboacións con alto déficit hídrico só teñan acceso a 1300 metros cúbicos ao ano cando para un benestar humano básico necesítase un mínimo de 2000 (ONU). Un exemplo desta gran brecha dáse en América Latina, cuxa demanda de auga creceu durante o século pasado o dobre do que o fixo a taxa de poboación (CAF).

A degradación do chan como causa dos dous factores anteriores, fai que preto do 20% dos chans degradados sexan terras de cultivo e entre un 30% e 25% sexan pasteiros, segundo datos da ONU. O último informe da  FAO revelou que existen 37 países que requiren axuda alimentaria externa, 28 deles en África, onde se enfrontan á peor seca dos últimos tempos, e onde varios países xa decretaron o nivel de alerta de inseguridade alimentaria.

Tanto a  desertificación como a seca afectan á produción de cultivos e a pastos. A falta de auga non permite que a produción de alimentos sexa suficiente e, como consecuencia diso, as condicións e produtividade do gando tamén ven afectadas. Prodúcese así unha sucesión de debilidades dentro da cadea alimenticia que pon en risco a saúde das persoas.

A subsistencia de máis de 1.000 millóns de persoas que habitan ao redor de 100 países está ameazada pola  desertificación (ONU). A falta de auga e a redución do acceso aos alimentos nestas zonas, xeran un aumento de brotes de enfermidades que provocan á súa vez, altas taxas de mortalidade.

Os países do Corno de África están a sufrir as consecuencias de soportar temperaturas extremas e a ausencia de auga limpa e alimentos, chegando a situacións críticas que ameazan as súas vidas. Así, a  OCHA advertiu o pasado mes de febreiro que 12,8 millóns de persoas no Corno de África sofren inseguridade alimentaria debido á seca. Un exemplo diso é a crise que está a vivir Somalia, onde a OMS advertiu que “a falta de auga potable debido á seca causou a epidemia máis grave do cólera nos últimos 5 anos”, e deixado ao país ao bordo da súa terceira fame negra nos últimos 25 anos.

O aumento da  desertificación e a desesperación por conseguir auga e alimentos para sobrevivir, levou a moitos a abandonar os seus países de orixe. Estas condicións fan que algunhas zonas vóltense  inhabitables, provocando o desprazamento de poboacións enteiras. Segundo cifras da ONU, de 2000 a 2015 o número de  migrantes no mundo debido á seca aumentou de 173 a 244 millóns. E non só isto, a organización estimou que a escaseza de auga en áreas áridas ou  semiáridas provocará o desprazamento de entre 24 e 700 millóns de persoas.

Continuando co caso de Somalia, segundo informou o Consello Noruegués para os Refuxiados ( NRC), máis de 3.000 persoas están a fuxir cada día dos seus fogares debido á seca. Pero este non é o único problema climático, estendendo o tema ás consecuencias do cambio climático en xeral, o presidente da Comisión Europea, Jean-Claude Juncker, alertou de que se o Acordo de París falla suporá “empuxar ao exilio a 250 millóns de refuxiados climáticos”.