A norma, que substituirá a vixente lei de residuos de 2011, incorpora ao marco lexislativo español o recollido nas directivas europeas de residuos e de plásticos dun só uso, como os novos obxectivos -máis ambiciosos- de recollida de envases refugados: por exemplo, en 2027 deberase recoller de maneira separada o 85 % (en peso) dos produtos de plástico introducidos no mercado.

Baixo a premisa de “quen contamina, paga”, a nova lei aumenta a responsabilidade dos produtores mediante, por exemplo, un novo tributo para os fabricantes de envases non reutilizables que gravará con 0,45 euros cada quilogramo de plástico.

Ademais, os produtores de envases veranse obrigados a asumir todos os custos dos residuos dos produtos que poñen no mercado, aínda que entre estes non se inclúen as monodosis ou as cápsulas de café, entre outros, algo que criticou a ong ambientalista Amigos da Terra, que considera que a lei debería asegurar a correcta implantación das “demandas históricas” do movemento ecoloxista, con “medidas que realmente responsabilicen aos produtores”.

A lei expón impoñer a nivel estatal a aplicación dun sistema de depósito, devolución e retorno (SDDR) de envases, polo cal os consumidores deixan no establecemento uns céntimos en concepto de «fianza» por cada produto envasado que compran e, cando traen o envase baleiro ao comercio, devólveselles esa mesma cantidade.

O SDDR funciona desde hai anos noutros países europeos como Dinamarca, Holanda ou Alemaña, entre outros, onde conviven os sistemas de recollida separada por fraccións (tipos de residuos) -en contedores ou «porta a porta»- e estes métodos que incentivan a xestión responsable pero que se centran nos envases de bebidas.

A norma só propón o SDDR no caso de que non se logren as metas de redución europeas en 2023 nin en 2027 (que agora tamén contempla a lei española) e ademais só afectaría a determinados envases: exclúense, por exemplo, as latas ou os produtos de vidro, que se poderían reutilizar pasando por un proceso previo de lavado.

Desde Amigos da Terra celebraron a inclusión deste sistema na norma, sobre todo despois de que os grupos ecoloxistas leven anos reclamándoo, pero advirten que é “unha vitoria a medias” pois a lei non establece “nin porcentaxes de reutilización, nin materiais como o vidro” no apartado dedicado ao SDDR.

Outra medida para reducir o uso de envases refugables, baixo a premisa “o mellor residuo é o que non se xera”, é a que obrigará a que os establecementos comerciantes polo miúdo de alimentación de máis de 400 metros cadrados teñan que destinar polo menos un 20 % da súa superficie á venda de produtos a granel.  

Foto de Sarah Chai en Pexels