Un peso equivalente ao de 80 millóns de baleas azuis, 1.000 millóns de elefantes ou 25.000 Empire State Buildings. Esta é a cantidade de plástico que os seres humanos xeramos desde que comezou a produción a gran escala de materiais sintéticos a principios da década dos 50: 8.300 millóns de toneladas métricas. Unha cantidade suficiente para cubrir Arxentina. Son datos do estudo Production, use, and  fate of all plastics ever made realizado en 2017 pola Universidade de  California en Santa Bárbara, a Universidade de Xeorxia e a Sea Education Association.

De maneira previsible, a produción anual de plástico foise multiplicando co transcurso dos anos, pasando de 2 millóns de toneladas métricas en 1950 a máis de 400 millóns en 2015. E esta tendencia non parece remitir: da totalidade de plástico xerado entre estas dúas datas polos seres humanos, a metade foi producida nos últimos anos. E unha das causas principais do incremento imparable na produción de plásticos é que teñen unha vida útil moi breve: a metade convértense en residuos despois de catro anos de uso ou menos. Aínda que o verdadeiramente preocupante é que só o 9% deses residuos foi reciclado, mentres que un 12% foi incinerado e un 79% terminou en entulleiras e no medio ambiente.

 

Boa parte do plástico que vai parar ao medio ambiente faino aos mares e océanos. A auga, o sol, o vento e os microorganismos van degradando a vertedura plástica ao océano ata convertelo en diminutas partículas de menos de 0,5 centímetros de longo coñecidas como  microplásticos. Estas partículas son inxeridas polo plancto, os bivalvos, os peixes e ata as baleas, quen as confunde con comida. En 2016, un informe da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación ( FAO) informaba da presenza de microplásticos ata en 800 especies de peixes, crustáceos e moluscos.

Segundo investigadores da Universidade John Hopkins (EE.UU.), calquera europeo que consuma marisco de forma habitual inxere aproximadamente 11.000  microplásticos ao ano. Pero isto non é todo: a finais de 2018, un estudo de Greenpeace e a Universidade Nacional de Incheon (Corea do Sur) tamén concluíu que o 90% das marcas de sal  muestreadas a nivel mundial contiñan microplásticos. E ademais sábese que a auga da billa é outra das fontes pola que os humanos inxerimos pequenas partículas de plástico.

Preocupados por estes achados, os científicos empezaron a estudar o efecto dos  microplásticos no organismo humano. Os plásticos atopados con máis frecuencia foron o  polipropileno e o  tereftalato de  polietileno ( PET), ambos os compoñentes principais das botellas de plástico e os envases de leite e zume. Con todo, os investigadores recoñeceron non poder determinar a procedencia de cada partícula e apuntan a que, probablemente, a comida sexa contaminada durante varias etapas do procesado de alimentos ou como resultado do empaquetado.

Ata o momento non se atoparon evidencias que determinen que os  microplásticos representen un risco para a saúde dos seres humanos. Especialmente no caso das partículas grandes, como as achadas no estudo. En cambio, as partículas pequenas entrañan máis risco xa que poden coarse no  torrente sanguíneo, o sistema  linfático e alcanzar o fígado.

Cada vez máis países están a lanzar políticas para reducir o consumo de plásticos e frear a contaminación —máis de 60 segundo un informe da ONU de 2018— Reino Unido, EE.UU., Canadá e Nova Zelandia xa prohibiron a fabricación de produtos de coidado persoal que conteñan microesferas. Estas diminutas bólas de plástico atópanse nalgúns produtos de beleza polas súas propiedades exfoliantes. Calcúlase que durante unha ducha cun xel de baño que conteña  microesferas ata 100.000  bolitas poden coarse polo desaugadoiro e ir parar ao océano, onde son consumidas pola fauna mariña introducindo substancias potencialmente tóxicas na cadea alimentaria.

Por outra banda, Costa Rica anunciou en 2017 unha estratexia nacional para prohibir todos os plásticos dun só uso en 2021, reducindo así a cantidade destes que van parar ao océano, a ríos ou a bosques. En África, Quenia prohibe desde 2017 a produción, venda, importación e uso de bolsas de plástico, do mesmo xeito que Ruanda, quen xa as prohibiu en 2008. Seguindo o exemplo costarriqueño, a Unión Europea ha alcanzado recentemente un acordo provisional para prohibir en 2021 os plásticos dun só uso para os que haxa alternativas alcanzables como, por exemplo, os  bastoncillos de algodón, os cubertos, os pratos, os vasos ou as  pajitas. No caso dos produtos para os que non haxa alternativas alcanzables, o obxectivo é limitar o seu uso impoñendo tanto un obxectivo de redución do consumo a nivel nacional como obrigacións de xestión e limpeza de residuos aos produtores.