Artigo traducido ao galego e adaptado dende Greenpeace España. Le o texto orixinal aquí.

Imaxe meineresterampe en Pixabay.

Cada vez prodúcense máis obxectos de plástico, como pratos, vasos, botellas ou bolsas. Cando nos desfacemos deles poden acabar nunha entulleira, ser incinerados ou reciclados. Con todo, debido á acción do vento e a choiva, estes residuos tamén poden chegar ao mar mesmo cando os tiramos ao lixo. Poden acabar abandonados debido á acción das tormentas, o vento ou a choiva, ou simplemente porque non se refugaron correctamente. Así poden chegar a ríos ou outras vías fluviais e ata no sistema de rede de sumidoiros de zonas urbanas. Unha vez aí, a non ser que se extraian con anterioridade, o seu destino final será o mar por moi lonxe que nos atopemos da costa.

Hoxe en día só o 9% de todo o plástico que producimos e consumimos ata a actualidade a nivel mundial foi reciclado. O 12% incinerouse, e a gran maioría, o 79%, terminou en entulleiras ou no medio ambiente. Os obxectos de plástico tamén poden chegar ao mar desde entulleiras, pola auga que flúe polos mesmos. Ademais, tamén atopamos plásticos no mar que proceden de verteduras de lixo deliberados, de verteduras accidentais desde barcos, ou dos efluentes das estacións depuradoras e plantas de tratamento de augas residuais. O 80% dos residuos que atopamos no mar proveñen de terra, mentres que o 20% restante da actividade marítima.

 

Debido a que o plástico é moi persistente e dispérsase facilmente, podemos atopar plásticos en todos os recunchos do planeta, desde o Ártico ata a Antártida. Unha vez os obxectos de plástico chegan ao mar poden ser inxeridos pola fauna mariña e acumularse no seu interior, poden quedar en suspensión ou flotando na superficie, poden finalmente afundirse e permanecer no fondo mariño, ou mesmo poden quedar atrapados no xeo do Ártico. Xa se atoparon plásticos ata nas zonas máis profundas, a máis de 10.000 metros de profundidade.

Os plásticos que atopamos en superficie só son a punta de iceberg, xa que representan menos do 15% de todos os plásticos que hai no mar. Actualmente identificáronse cinco zonas de concentración coñecidas como “sopas” de plásticos: unha no Índico, dous no Atlántico (Norte e Sur) e dous no Pacífico (Norte e Sur). Estas zonas superficiais teñen unha elevada concentración de  microplásticos. Nas costas e o litoral tamén se poden atopar altas concentracións de plásticos, especialmente en rexións con altas poboacións costeiras, con sistemas de xestión de residuos inadecuados, pesqueiras intensivas, ou turismo elevado.

No Mediterráneo tamén atopamos unha gran cantidade de  microplásticos, similar ás das “sopas” de plásticos. De feito, entre un 21% e 54% de todas as partículas de  microplásticos do mundo atópanse na conca do Mediterráneo. Durante as investigacións que Greenpeace levou a cabo en 2015, recolléronse unha media de 320 obxectos de lixo por cada 100 metros de praia mostreada en España, sendo o 75% destes residuos obxectos de plástico. Cada día séguense abandonando 30 millóns de latas e botellas de plástico en España, que pasan a contaminar a nosa contorna terrestre, costeira e mariña.

Unha vez os obxectos de plástico chegan ao medio mariño tardan entre décadas e centos de anos en degradarse. O tempo de degradación depende do tipo de plástico e das condicións ambientais ás que se expón (luz solar, osíxeno, axentes mecánicos). No caso dos océanos, a radiación  UV procedente da luz solar é o principal axente que degrada o plástico. A acción da ondada acelera este proceso e como resultado os fragmentos máis grandes vanse rompendo en anacos máis pequenos, xerando  microplásticos.

É difícil estimar o tempo que tarda en biodegradarse o plástico nos océanos pero considérase que é moito máis lento que en terra. Unha vez que o plástico queda enterrado, pasa á columna de auga ou queda cuberto por materia orgánica ou inorgánica (o que é moi frecuente no medio mariño) queda menos exposto á luz solar, e diminúen as temperaturas e o osíxeno, o que atrasa a súa degradación.

Durante todo este tempo ata que se degraden, todos os obxectos de plástico que chegan ao mar poden causar graves danos á fauna mariña. Actualmente, unhas 700 especies de organismos mariños ven afectados por este tipo de contaminación. Cada ano, máis dun millón de aves e máis de 100.000 mamíferos mariños morren como consecuencia de todos os plásticos que chegan ao mar.