Os bioplásticos fabricados a partir de produtos vexetais están a facer unha tímida aparición no mercado mediante produtos derivados da celulosa do millo ou a pataca, entre outros. Con todo, están en marcha numerosas liñas de investigación para transformar plantas, subproductos vexetais, algas e restos vexetais en plásticos biodegradables.

Actualmente, estímase que só un 1% dos vasos de plástico recíclanse. En Francia tíranse anualmente uns 5.000 millóns de vasos de plástico, uns 150 vasos por segundo. Con eles poderíanse construír verdadeiras pirámides de residuos. Non é estraño que este tipo de desperdicios convertéronse no símbolo da contaminación e a enorme pegada ecolóxica que deixan no planeta e os seus mares. Son precisamente os puntos débiles do plástico os que fixeron que algúns sectores da industria empezasen a explorar como obter novos materiais de fibras vexetais.

A presenza dos bioplásticos pode apreciarse no mercado, aínda que de maneira moi modesta e simbólica. Neste sentido, o poliácido láctico (PLA), que se obtén a partir do almidón do millo, de yuca ou cana de azucre, é un dos materiais con propiedades semellantes ao plástico convencional PET que se abre paso cun maior uso.

A empresa Nupik, de Polinyà (Vallès Occidental), fabrica e comercializa vasos e pratos biodegradables e compostables (que se degradan sen deixar rastro). Os pratos están feitos con celulosa de pataca ou cana de azucre e os vasos prodúcense con poliácido láctico (PLA) obtido a partir do millo. "Os vasos producidos con PLA teñen unha visualización agradable grazas ao material; o único punto negativo é que non soporta a calor, e a partir dos 40 ou 45 graos sofre deformación", explica Joan Ramon Pinosa, director comercial de Nupik. O café, normalmente, sérvese a 60 ou 70 graos; así é que se se quere ser respectuoso co planeta usando estes vasos haberá que conformarse con tomar as bebidas frías. Nupik usa a materia prima (PLA) de Nature Works, un multinacional puxante nesta actividade. Pinosa resalta que as vaixelas biodegradables custan entre un 50% e un 100% máis que as que se fabrican con derivados do petróleo, co que a demanda destes artigos biodegradables é baixa. A empresa destaca que estes materiais poden ir ao colector marrón (lixo orgánico).

Xa hai no mercado produtos para envasar froita, sándwiches ou outros alimentos feitos con poliácido láctico (PLA). O problema é que, por agora, só son aptos para alimentos de vida útil curta, pois non son tan eficaces fronte aos gases como os plásticos convencionais. "Se se quere envasar carne en bandexa ou un produto máis sensible ao osíxeno, o uso destes materiais presenta máis inconvenientes", explica Susana Aucejo, directora de I+D do Instituto Tecnolóxico da Embalaxe, o Transporte e a Loxística (Itene). Por iso, sinala, "estamos a investigar o deseño de bandexas para produto fresco, como carne, desenvolvendo novos materiais que sexan capaces de mellorar, entre outras, as propiedades físico-mecánicas, térmicas e de barreira dos envases e embalaxes", engade Aucejo. 

ITENE lanzará ao mercado, xunto con fabricantes de envases, diferentes modelos dunha bandexa para pechuga de pito, unha botella para auga e un tarro para mel feitos con PLA e un aditivo destinado especialmente a soportar o ciclo de distribución mantendo intactas as propiedades do produto. O material PLA procede de cereais como o millo ricos en almidón, pero tamén pode obterse con azucre, polo que poden servir para a súa fabricación subproductos da industria alimentaria e residuos de procesos (empresas de zumes, froita cortada, peles de tomate, restos que van ao lixo). Os azucres poden ser unha gran fonte de produción de bioplásticos, resalta Aucejo.

En horticultura, xa usan plásticos acolchados biodegradables. Estes adoitan proceder de almidón, celulosa ou outros polímeros naturais (e tamén hai algúns derivados do petróleo). "Estes bioplásticos evitan xerar un residuo ao final da súa vida útil, non hai que devolvelos ao sector industrial e o seu biodegración permite que os microorganismos do chan utilícenos como alimento, polo que se reincorporan aos ciclos naturais e agrícolas", di Lluís Martín-Closas, investigador de ecobiotecnología agraria na Universitat de Lleida:3. O maior custo deste material compénsase co feito de que non hai que pagar a xestión dos residuos plásticos convencionais.

Mentres, o sector dos plásticos tradicionais está disposto a plantar cara á competencia. "Os plásticos tamén poden ser biodegradables. Búscase que teñan o menor impacto, e só supoñen o 4% da produción do petróleo. Os produtos renovables non son a panacea; poden ser insustentables se entran en colisión coa produción de alimentos", destaca Jordi Simón, director técnico da Asociación Española de Plásticos Biodegradables Compostables (Asobiocom).

Vía: Gestores de Residuos