Mareas de plástico en primeira liña de praia, toneladas de lixo á deriva, peixes que comen fibras sintéticas... Os estudos científicos levan anos advertindo da entulleira en que se converteron os océanos, como se mostra nunha imaxe de arquivo no océano, pero poida que subestimen a dimensión dunha «sopa de plástico» que en Canarias ten un quilómetro de grosor.

Seis investigadores da Universidade de Las Palmas de Gran Canaria e o Instituto Español de Oceanografía publican este mes na revista « Science  of  the Total  Environment» un estudo sobre a presenza de  microplásticos no mar que ten poucos precedentes, porque non se limita a medir a súa concentración na superficie, na liña de costa ou os fondos do océano, senón que mostra ata que punto están presentes ao longo de toda a columna de auga.

O estudo nútrese dos datos colleitados por catro cruceiros de investigación realizados entre febreiro e decembro de 2019, nos que se tomaron 51 mostras de auga a diferentes profundidades en cinco emprazamentos: un ao norte de Gran Canaria, outro entre esta illa e Tenerife e tres ao sur de Tenerife, A  Gomera e O Hierro.

E a súa conclusión máis rechamante é que neses cinco puntos do océano Atlántico, a auga está cargada de fragmentos de plástico e fibras sintéticas desde a superficie ata profundidades que pasan o quilómetro (1.150 metros, ao sur do Hierro).

No norte de Canarias, a súa distribución na columna de auga é case uniforme desde a superficie ata uns 400 metros, mentres que nos emprazamentos ao sur das illas a concentración de plástico e fibras é máis alta e chega moito máis abaixo, aínda que con distribución máis heteroxénea, probablemente por efecto dos grandes remuíños oceánicos que se forman esa zona.

Os datos recolleitos para este estudo poñen mesmo cifras á densidade desa sopa de plástico en mar: na contorna de Canarias hai un mínimo de 50 millóns de pequenos fragmentos de plástico e fibras sintéticas por cada quilómetro cadrado de océano.

Os autores deste traballo, cuxa primeira asinante é  Daura Vega Moreno, lembran que xa se documentou amplamente que as grandes correntes que conforman o xiro oceánico no Atlántico Norte fan que o mar que rodea a Canarias sexa un punto de concentración de plásticos procedentes dos lugares máis diversos do planeta. Pero achegan algunhas claves novas.

A primeira mostra que o plástico non só está a flotar pola superficie, senón ao longo dunha grosa columna de auga, ás veces mesturado co  zoopláncton; a segunda revela que hai un ciclo estacional: por algún motivo que este estudo non chega a desentrañar, a «estación do plástico» é o outono. De feito, subliñan que a presenza de  microplásticos neses cinco puntos do Atlántico no outono multiplícase por catro con respecto ao inverno e a de fibras sintéticas, literalmente dispárase: chega a ser 100 veces superior.

«Algúns estudos previos sinalaron que a cantidade total de plástico nos diferentes océanos non garda de todo unha correlación coas concentracións medidas en superficie ou nos fondos mariños, evidenciando unha significativa cantidade de plástico perdida no mar. Esta desviación pode estar relacionada con que se estea subestimando o papel que desempeñan os pequenos fragmentos e as fibras«, resaltan os autores do artigo.

E a realidade, engaden, é que ata este momento «moi poucos estudos» acreditaran a presenza de microfragmentos de plástico na columna de auga máis aló dos 20 metros de profundidade. En Canarias, eles atopáronos ao longo de toda unha capa de auga dun quilómetro de espesor.