A medida que a pandemia de COVID-19 continúa cobrando vidas e golpeando economías en todo o mundo, un novo informe das Nacións Unidas ofrece 10 recomendacións para evitar novas pandemias e advirte que xurdirán novos brotes de enfermidades  zoonóticas a menos que os gobernos tomen medidas decisivas para previlos.

O informe Previr a próxima pandemia:  Zoonosis e como romper a cadea de transmisión é un esforzo conxunto do Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA) e o Instituto Internacional de Investigacións  Pecuarias ( ILRI, polas súas siglas en inglés).

O reporte identifica sete tendencias que impulsan a crecente aparición das  zoonosis, entre estas, a maior demanda de proteína animal, o aumento da agricultura intensiva e insostible, a explotación da vida silvestre e a crise climática. África, que experimentou e respondeu a unha serie de epidemias  zoonóticas, incluídos os recentes brotes de Ébola, podería ser unha fonte de solucións importantes para deter futuros brotes, de acordo co informe.

"A ciencia deixou claro que, se seguimos explotando a vida silvestre e destruíndo os nosos ecosistemas, nos próximos anos teremos un fluxo constante de enfermidades pasando de animais a humanos", dixo a directora executiva do  PNUMA,  Inger Andersen.

“As pandemias son devastadoras para as nosas vidas e as nosas economías, e como vimos nos últimos meses, quen máis sofren son os máis pobres e vulnerables. Para evitar futuros brotes, debemos protexer o medio ambiente de forma máis decidida", engadiu Andersen.

Unha  zoonosis é unha enfermidade que pasou á poboación humana desde unha fonte animal. A COVID-19, que xa causou máis de medio millón de mortes en todo o mundo, probablemente orixinouse en morcegos. Pero esta é só a máis recente entre un conxunto de enfermidades emerxentes –como o Ébola, o  MERS, e as febres do  Nilo Occidental e do Valle do  Rift– cuxa propagación desde hóspedes animais cara a poboacións humanas intensificouse por mor de presións  antropogénicas.

Cada ano, ao redor de dous millóns de persoas morren por enfermidades  zoonóticas desatendidas, principalmente en países de baixos e medianos ingresos. Os mesmos brotes poden causar enfermidades graves, mortes e perdas de produtividade entre as poboacións de gando no mundo en desenvolvemento, un problema que mantén por centos de millóns de pequenos agricultores na pobreza extrema. Só nas últimas dúas décadas, as enfermidades  zoonóticas xeraron perdas económicas de máis de  US$ 100 mil millóns, sen incluír o custo da pandemia de COVID-19, que se espera alcance os  US$ 9 billóns nos próximos anos.

As enfermidades  zoonóticas están en aumento en todas partes do planeta e os países africanos, algúns dos cales manexaron con éxito brotes  zoonóticos mortais, teñen o potencial de aproveitar esta experiencia para abordar futuros brotes a través de enfoques que incorporen a saúde humana, animal e ambiental.

O continente alberga unha gran parte dos bosques tropicais e outros ecosistemas intactos que quedan no mundo. Tamén é o fogar da poboación humana de máis rápido crecemento a nivel global, o que levará a un aumento dos encontros entre gando e vida silvestre e, á súa vez, do risco de enfermidades  zoonóticas.

"A situación actual no continente está dada para que se intensifiquen as enfermidades  zoonóticas existentes, e xurdan e propáguense outras novas", dixo o director xeral do  ILRI, Jimmy Smith.

“Pero coas súas experiencias co  ébola e outras enfermidades emerxentes, os países africanos están a demostrar formas  proactivas de controlar os brotes. Están a aplicar, por exemplo, enfoques novos de control de enfermidades baseados nos riscos en lugar das normas, os cales se adaptan mellor a contornas de escasos recursos, e están a integrar a experiencia en humanos, animais e medio ambiente en iniciativas  proactivas do enfoque ‘Unha soa saúde’", explicou Smith.

Os autores do informe identifican este enfoque, que une a experiencia en saúde pública, veterinaria e ambiental, como o método óptimo para previr e responder a brotes e pandemias de  zoonosis.

O informe identifica dez pasos prácticos que os gobernos poden tomar para previr futuros brotes  zoonóticos:

O informe lánzase hoxe (2020), 6 de xullo, Día Mundial das  Zoonosis, data na que as institucións de investigación e entidades non gobernamentais conmemoran o traballo do biólogo francés Louis  Pasteur. O 6 de xullo de 1885,  Pasteur administrou con éxito a primeira vacina contra a rabia, unha enfermidade  zoonótica.

Fotografía de Andreas Gücklhorn.