Ata o de agora as emisións de gases de efecto invernadoiro procedentes da agricultura, a silvicultura e o uso da terra, e outros subsectores relacionados coa alimentación, non se puideron avaliar con precisión. Os datos eran escasos, espacialmente inexactos e metodológicamente incoherentes entre os diferentes subsectores agrícolas. 

Nun novo estudo, publicado na revista Nature Food, un equipo internacional de científicos, liderado pola Universidade de  Illinois en EEUU, desenvolveu un marco de modelización de datos único, coherente e unificado para estimar as emisións mundiais de CO2, metano e óxido nitroso procedentes da alimentación humana de orixe vexetal e animal. Os resultados, que estimaron as emisións no ano 2010 de 171 cultivos e 16 produtos gandeiros con datos de 200 países, revelan que a produción mundial de alimentos é responsable de emisións de gases de efecto invernadoiro equivalentes a 17.318 millóns de toneladas métricas de CO2 ao ano, dos cales o 57 % corresponde á produción de alimentos de orixe animal, o 29 % á de orixe vexetal e o 14 % a outros aproveitamentos, como o caucho e o algodón. 

“Consideramos todas as fontes e sumidoiros de gases de efecto invernadoiro de todos os subsectores relacionados coa produción e o consumo de alimentos, incluídos o transporte, a importación, a exportación e o almacenamento de alimentos”, explica a  Atul  K. Jain, autor principal do traballo e investigador na universidade estadounidense. O estudo permitiu calcular estas concentracións en lugares concretos dunha serie de subsectores que non se tiveron en conta en estudos anteriores, como as emisións netas de CO2 (fontes menos sumidoiros) procedentes das prácticas de xestión da terra agrícola (arado do chan, plantación de cultivos, fertilización, rega, recolección de grans e recuperación dos residuos das colleitas). 

Así, as emisións estimadas do sector alimentario representarían o 35 % desta emisión total producida polo ser humano, tendo en conta que segundo o V Informe de Avaliación do Panel Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático ( IPCC, polas súas siglas en inglés), as emisións totais de gases de efecto invernadoiro foron 49.000 millóns de toneladas métricas de CO2 ao ano en 2010.

 “Co actual crecemento demográfico e económico, esperamos que a demanda mundial de alimentos aumente no futuro, o que fará que se amplíen os subsectores da alimentación, e que por tanto darán lugar a un aumento das emisións e contribuirán ao cambio climático”, engade o experto. 

 Segundo a investigación, a carne de vacún –co 25 % do total de emisións relacionadas coa alimentación– é o alimento de orixe animal que máis contribúe, seguido do leite de vaca (8 %) e a carne de porco (7 %). En canto aos alimentos de orixe vexetal, o arroz (12 %) é o que máis contribúe, seguido do trigo (5 %) e a cana de azucre (2 %). Ademais, “dentro dos catro subsectores principais, as actividades de xestión de terras agrícolas (38 %) son as que máis contribúen”, recalca Jain. Entre os países, China (7 %), India (4 %) e Indonesia (2 %) teñen as maiores emisións procedentes da produción de alimentos de orixe vexetal. Os países con maiores emisións procedentes da produción de alimentos de orixe animal son China (8 %), Brasil (6 %), EE  UU (5 %) e India (4 %). 

Os científicos sinalan que se poden adoptar moitas prácticas desde o punto de vista da produción para limitar estas emisións e seguir estratexias de mitigación do clima. “A redución da labranza ou a non labranza podería minimizar a perturbación do chan e, por tanto, diminuír as emisións”, pon como exemplo o científico. Outro exemplo é a mellora da xestión dos residuos das colleitas, como a práctica de devolver os residuos ao campo. En moitos países, os agricultores queiman directamente os residuos das colleitas, o que provoca tanto emisións de gases de efecto invernadoiro como contaminación atmosférica. Por último,  Altur Jain propón mellorar a eficiencia do uso dos fertilizantes mediante a xestión de precisión dos mesmos. “Este enfoque aplica os abonos en función da demanda e o momento da fertilización segundo as condicións específicas do campo dun determinado cultivo”, conclúe.

Imaxe de Annie Spratt