A partir desta definición establecéronse unha serie de variables e límites que non se debían exceder para manter a estabilidade da Terra dos últimos 10.000 anos.

Estes 9 límites planetarios son: cambio climático, acidificación dos océanos, esgotamento da capa de ozono, interferencia cos ciclos globais de fósforo e nitróxeno, perda de biodiversidade, uso mundial da auga doce, cambio no uso da terra, proliferación de aerosois e contaminación química.

En 2015 alertouse de que 4 deles xa se superaron, con todo, naquel momento algúns límites, como o dos compostos químicos, non se puideron cuantificar por falta de información.

Unha recente investigación, liderada por Linn Persson do Instituto Ambiental de Estocolmo, permitiu avaliar por primeira vez o efecto da mestura de produtos químicos sintéticos que asolagan o mundo.

O resultado deste estudo revela que a humanidade excedeu un límite planetario relacionado cos contaminantes ambientais, no que se inclúe o plástico.

Por tanto, xa non existe incerteza nos efectos perniciosos da sobreproducción e liberación de substancias sintéticas, como poden ser os plásticos, pesticidas, retardantes de chamas e outros químicos industriais.

A estes temos que sumar antibióticos e outros produtos farmacéuticos, ata chegar a uns 350.000 tipos diferentes de produtos químicos dispoñibles no mercado mundial, e con efectos en gran medida descoñecidos sobre a vida no Planeta.

A produción de substancias químicas multiplicouse por 50 desde 1950. Prevese que se triplique de novo para 2050, e a produción de plástico aumentou un 79 % entre 2000 e 2015

Na actualidade, podemos atopar contaminantes químicos en calquera parte, desde o Ártico ata a Antártida, con apreciables impactos negativos nos ecosistemas, na súa biodiversidade e os ciclos bioxeoquímicos.

Ademais, o ritmo de incorporación de contaminantes á contorna supera con fartura a capacidade dos gobernos para avaliar os riscos e xestionar os posibles problemas.

O estudo mencionado fíxase especialmente na contaminación provocada polos plásticos, alertando que xa a cantidade da masa total de plásticos que se produciu excede á cantidade total en masa de todos os mamíferos existentes. Tamén é relevante que as construcións creadas exceden a masa de todas as árbores e arbustos existentes.

Os impactos negativos destas substancias químicas prodúcense en todas as fases do seu ciclo de vida, causando problemas en cada un dos procesos (desde a extracción das materias primas, a súa transformación e industrialización, pasando polo uso mesmo dos produtos) ata que estes son refugados como desperdicios.

Outro punto destacable en relación cos plásticos é que teñen conexión directa co cambio climático, xa que polo menos o 98% dos plásticos virxes son un produto derivado da produción de combustibles fósiles como a gasolina ou o gas natural, o que ten asociado grandes emisións de CO2 á atmosfera, así como a contaminación de corpos de auga e chans.

Con este traballo, os científicos piden que se tomen accións de maneira urxente para reducir o dano asociado a químicos sintéticos e plásticos, controlando e limitando a súa produción.

No positivo, considérase que aínda estamos a tempo de reverter os danos producidos se levamos a cabo accións ambiciosas e concretas

Iso require gobernos e institucións pasen de maneira rápida e decidida á acción, tomando decisións firmes baseadas en ciencia.

A situación de desaxuste entre as taxas de produción e avaliación das substancias químicas require traballar intensamente con postulados baseados na economía circular, aplicando deseño sostible en materiais e produtos.

Tamén se propón establecer cotas fixas para a produción e liberación de químicos, en liña a como se está facendo para tratar de controlar o cambio climático a través de cotas para a emisión de gases de efecto invernadoiro (GEI).

Para terminar debemos resaltar que os cambios que estamos a provocar no noso Planeta estannos xa afectando e o a seguir facendo de maneira continuada e  acumulativa se non levamos a cabo acción urxentes e decididas.

Foto de Anna Shvets en Pexels